Eureka! In 2030 laten we onze tanden gewoon teruggroeien

Door Ingo Pauwels

Stel je eens voor: je zit bij de tandarts voor een check-up, maar in plaats van te praten over dure implantaten of loszittende protheses zegt de tandarts plots “Geen zorgen, die tand laten we gewoon teruggroeien”. Klinkt als sciencefiction, nee? Niet voor lang meer, want Japanse wetenschappers verwachten dit wonder al in 2030. 

De tandenfee bestaat echt

Al decennialang zoeken tandartsen en onderzoekers naar een oplossing die verder gaat dan kronen, bruggen en implantaten. Onze botten kunnen zichzelf herstellen, maar tanden hebben die superkracht nooit gehad. Tot nu! Want onder leiding van de Japanse dokter Katsu Takahashi, hoofd van de tandheelkunde-afdeling aan het Medisch Onderzoeksinstituut Kitano Ziekenhuis in Osaka, wordt er gewerkt aan een medicijn dat de groei van een derde set tanden kan activeren. De sleutel ligt in het USAG-1 gen, een eiwit dat de groei van nieuwe tanden afremt. Het Japans onderzoeksteam heeft nu een manier gevonden om dat proces te blokkeren. De eerste resultaten bij muizen en fretten waren zeer bemoedigend en klinische testen op mensen zijn dus al van start gegaan. 

“Het idee van nieuwe tanden te laten groeien is de droom van elke tandarts. Ik werk hieraan al van sinds ik een graduaatstudent was. Ik was er zeker van dat ik dit kon waarmaken.” Dr. Katsu Takahashi

Veel mensen staan er niet bij stil, maar eigenlijk is er een soort reserveplan in ons lichaam ingebouwd. Net zoals mensen met hyperdontie een of meer tanden teveel ontwikkelen, zo ook hebben wij allemaal al het begin (knoppen) van een mogelijke derde reeks tanden klaarzitten. Alleen komen ze nooit tot volle ontwikkeling, tenzij we ze nu zelf gaan wakker schudden. Het Japans onderzoek draait precies daarom: het activeren van die slapende knoppen. De wetenschappers ontdekten een medicijn, een monoklonaal antilichaam, dat de werking van het USAG-1 eiwit uitschakelt. Dat medicijn wordt sinds september 2024 klinisch getest op mensen. Zowel volwassenen tussen 30 en 64 jaar die minstens één tand missen, alsook kinderen tussen 2 en 7 jaar die minstens vier tanden missen, zijn het proefkonijn. Als alles veilig en efficiënt blijkt en er geen nadelige bijwerkingen ontstaan, zou het geneesmiddel rond 2030 op de markt moeten komen. 

Er kan altijd nog een tandje bij

Takahashi’s onderzoek is een absolute tandheelkundige gamechanger. Wereldwijd kampen miljoenen mensen met tandverlies en tandeloosheid. Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie is zeven procent van de twintigplussers volledig tandeloos. Bij de zestigplussers loopt dat zelfs op tot bijna een kwart (23%). Voor hen zijn de opties vandaag vrij beperkt: ofwel kiezen voor een kunstgebit, ofwel voor tandimplantaten. Maar implantaten zijn duur en gaan niet altijd levenslang mee, en kunsttanden zitten dan weer ongemakkelijk en voelen zelden aan als echte tanden. Een natuurlijke tand die gewoon terug groeit, is daarentegen veel aangenamer en bovendien een duurzaam alternatief. Dokter Takahashi gaf zelf nog in een interview aan dat hij hoopt op een tijd waarin zijn medicijn voor de teruggroei van tanden een volwaardige derde optie wordt naast tandimplantaten en kunstgebitten. En misschien is die tijd binnenkort aangebroken. 

“We hopen op een tijd waarin het medicijn voor de teruggroei van tanden een derde optie is naast kunstgebitten en implantaten.” Dr. Takahashi 

Niet alleen Japan is op dreef. Hun doorbraak komt bovenop een reeks andere spannende ontwikkelingen in tandheelkundig onderzoek. Zo slaagden wetenschappers aan de University of Washington School of Dentistry er in 2023 in om de eerste tandglazuur-eiwitten in het lab na te bootsen, een cruciale stap richting stamcel gebaseerde tandheelkundige behandelingen. In Londen liet een onderzoeksteam aan King’s College zelfs een compleet nieuwe tand groeien in een laboratoriumopstelling. Maar het Japans onderzoek vaart voornamelijk in het kielzog van een van de belangrijkste tandheelkundige ontwikkelingen: het laten teruggroeien van tanden in tandpulpa (ofwel tandmerg). In 2020 ontdekten wetenschappers dat dat levend weefsel in een tand bloedvaten en zenuwen kon regenereren. Dat opent de deur naar behandelingen waarbij tandtrauma’s volledig kunnen worden hersteld, met wortel en al. Met al die ontwikkelingen in de pijplijn is het slechts een kwestie van tijd tot de tandheelkunde fundamenteel verandert.