De eerste zwarte vrouwelijke piloot krijgt haar plek in Brussel
- elisabet82
- 50 minuten geleden
- 3 minuten om te lezen
Door Norah Kempynck
Ere aan wie ere toekomt: Bessie Coleman, de eerste Afro-Amerikaanse én inheemse vrouwelijke piloot ter wereld, krijgt eindelijk een plek in het Brusselse straatbeeld. In de deelgemeente Haren, op een steenworp van Brussels Airport, wordt een nieuwe straat naar haar vernoemd. Initiatiefneemster Anaïs Maes (Vooruit), schepen van Openbare Ruimte, wil met deze daad het overwegend mannelijke en eenzijdige straatnamenbestand in Brussel herschrijven en beter laten aansluiten bij de geschiedenis en identiteit van de plek.
Een wiskundige hoogvliegster
In 1892 werd Bessie Coleman geboren als een van dertien kinderen in een Afro-Amerikaans gezin met inheemse roots. Ze groeide op in Waxahachie, een klein stadje in de Amerikaanse staat Texas. Tussen 1880 en 1965 golden in de VS de zogenaamde Jim Crow-wetten. Die wetten waren erop gericht zwarte Amerikanen te scheiden van witte burgers in alle publieke instellingen, en hen het stemrecht te ontnemen dat nochtans grondwettelijk was vastgelegd. Coleman volgde les in een gesegregeerde school, waarvoor ze elke dag zes kilometer moest stappen. Al snel bleek ze een wiskundeknobbel te hebben. Een talent waarvan ze toen het belang nog niet kon inschatten.
Vive la France!
In 1919 spreidde ze (nu nog figuurlijk) haar vleugels en trok ze naar de grootstad Chicago. Het kwam haar ter ore dat vrouwen in Frankrijk piloot konden worden. Dit veranderde Colemans blik op haar leven volledig. Ze besluit dat haar toekomst zich in de lucht bevindt. Na alles op alles gezet te hebben om toegelaten te worden tot luchtvaartscholen in Chicago krijgt ze telkens weer hetzelfde antwoord: vrouwen, en al zeker vrouwen van kleur, zijn niet welkom. Met behulp van vrienden spaart ze wat geld bij elkaar, leert ze Frans, en steekt uiteindelijk de grote plas over. En jawel, in Frankrijk wordt ze toegelaten tot het prestigieuze ‘Ecole d’Aviation des Frères Caudron’.
"Ze wilde haar bekendheid enkel inzetten voor gelijke rechten en kansen voor de zwarte bevolking in Amerika, die in die periode nog steeds zwaar leed onder de raciale segregatiewetten."
The real Queen B
Van meet af aan viel Coleman op. Ze was én bijzonder intelligent én de enige vrouw én de enige zwarte leerling van de klas. Ze blonk uit in haar uitzonderlijkheid. In 1921 behaalde ze haar internationale vliegbrevet en kort daarna begon ze met haar eigen vliegshows. Deze zaten vol halsbrekende stunt en trokken daardoor massaal publiek aan. Al gauw kreeg ze de bijnamen Queen Bess en Brave Bessie, die haar imago enkel maar opkrikten. Bij terugkomst in New York werd ze als een ware heldin onthaald. Men probeerde haar enthousiast te maken voor commerciële filmrollen maar Coleman verzette zich hiertegen. Ze wilde haar bekendheid enkel inzetten voor gelijke rechten en kansen voor de zwarte bevolking in Amerika, die in die periode nog steeds zwaar leed onder de raciale segregatiewetten.
Bessie Coleman Aero Club
Ze droomde ervan de allereerste pilotenschool voor Afro-Amerikanen op te richten en probeerde dit doel te financieren door geld op te halen met haar stuntshows. Coleman ging slim te werk en gebruikte haar populariteit om de segregatiewetten te omzeilen: consequent weigerde ze om het witte en het zwarte publiek gescheiden te laten zitten tijdens haar shows. Wie haar acrobatieën wilde aanschouwen, moest dat doen op haar voorwaarden. Veel te vroeg kwam Coleman op 34-jarige leeftijd om het leven tijdens een testvlucht, veroorzaakt door een mechanisch defect. Postuum kwam haar droom wel uit: haar levenslange lobbywerk en activisme leidde in 1929 tot de opening van de eerste luchtvaartschool voor Afro-Amerikanen: de Bessie Coleman Aero Club. Ere aan wie ere toekomt, dus.
Straffe straatnamen
“Well behaved women seldom make history” - deze quote van Laurel Thatcher Ulrich (1976) vat het verhaal perfect samen. Coleman is zo’n vrouw die haar stempel op de geschiedenis heeft gedrukt door zich te verzetten tegen de maatschappelijke verwachtingen. Bovendien heeft ze de manier waarop de geschiedenis wordt geschreven opnieuw ter discussie gesteld. Mannen hun geschiedenis is vaak al uitvoerig vastgelegd en erkend, terwijl dit voor vrouwen anders is. Hoewel hun trajecten even betekenisvol zijn, blijven ze vaak onzichtbaar en moeten ze actief opgezocht, benoemd en erkend worden. De stad Brussel heeft door deze symbolische daad hiertoe toch zeker al een steentje bijgedragen. Meer straffe vrouwen in het straatbeeld!
